Αμμόχωστος, τότε…, τώρα…, μετά ;
14 Αυγούστου 1974
Η μέρα της καταστροφής
Στην
Αμμόχωστο, μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Κύπρου και το κυριότερο
λιμάνι του νησιού, οι κάτοικοι ξεκινούσαν κανονικά τη μέρα τους. Κανείς δεν μπορούσε να υποψιαστεί τι τους
περίμενε…
Εκείνη
την ημέρα πραγματοποιήθηκε η τουρκική εισβολή. Η δεύτερη, για την ακρίβεια,
αφού η πρώτη είχε λάβει χώρα στις 20 Ιουλίου, την ίδια χρονιά. Ο πόλεμος
μαινόταν γύρω τους εδώ και καιρό. Οι κάτοικοι της Αμμοχώστου ζούσαν υπό την
απειλή της τουρκικής επίθεσης. Ωστόσο, εκείνη την ημέρα έμελλε να δοθεί το
τελειωτικό χτύπημα. Ισχυρές τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις πραγματοποίησαν
έφοδο στην πόλη, με την αρωγή της αεροπορίας και του ναυτικού. Τα αποτελέσματα
ήταν καταστροφικά. 4.000 νεκροί, 1.619 αγνοούμενοι, ενώ 200.000 άνθρωποι
εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και την πόλη τους με τη βία. Έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.
Η
ζωή αυτών των ανθρώπων καταστράφηκε από τη μία μέρα στην άλλη. Μία πόλη
ερημώθηκε. Και όλα αυτά γιατί; Για να αποκτήσουν οι Τούρκοι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, βιομηχανία,
τουριστικές εγκαταστάσεις και ορυκτό πλούτο στο νησί. Για να κατακτήσουν πόλεις
όπως η Μεσαορία, η Καρπασία και η
Μόρφος. Για να επεκταθούν σε όσο μεγαλύτερο μέρος του νησιού ήταν δυνατό.
Αμμόχωστος, η εικόνα
της, η ιστορία της
Η
σοβαρότητα της πράξης τους γίνεται ευκολότερα αντιληπτή αν αναλογιστούμε πως η
Αμμόχωστος δεν υπήρξε μία απλή πόλη. Ήταν, όπως σημειώθηκε παραπάνω, μεγάλο
εμπορικό κέντρο και σημαντικό λιμάνι. Βρίσκεται στα ανατολικά του νησιού. Την
εποχή της καταστροφής της αριθμούσε 40.000 κατοίκους. Στην πόλη είχε αναπτυχθεί σημαντική εμπορική
δραστηριότητα. Τα κύρια προϊόντα της
ήταν το σιτάρι, τα αμπέλια, τα εσπεριδοειδή, οι ελιές, αλλά και το βαμβάκι.
Συνέβαλλε, επομένως, μέγιστα στην κυπριακή οικονομία. Οι οικονομικές
επιπτώσεις, άρα, της καταστροφής ήταν πολύ σοβαρές.
Παράλληλα,
ήταν μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Κύπρου. Οι πρώτοι της κάτοικοι ήταν οι
Πτολεμαίοι κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. Επίσης, είναι γνωστή στη Μυθολογία
ως Σαλαμίνα, ενώ ιδρυτής της θεωρείται ο τρωικός ήρωας Τεύκρος.
Η
πόλη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τη βυζαντινή εποχή, καθώς από αυτή καταγόταν η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα, σύζυγος του Ιουστινιανού. Γι’ αυτό το λόγο ο αυτοκράτορας
την ευνόησε. Μετά την κατάληψη των Αγίων Τόπων από τους Άραβες, πολλοί
Χριστιανοί κατέφυγαν στην πόλη, με αποτέλεσμα τη μετατροπή της σε σημαντικό
χριστιανικό κέντρο. Έτσι απέκτησε πάνω από 300 εκκλησίες, οι οποίες λεηλατήθηκαν
από τους Οθωμανούς κατά την εισβολή. Όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την πόλη την
προίκισαν με τείχη, ανάκτορα και έναν γοτθικό καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου,
ο οποίος γλίτωσε την καταστροφή, αλλά μετατράπηκε σε τζαμί.
Χάρη
σε αυτή τη μακραίωνη ιστορία, η πόλη απέκτησε μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά,
αλλά και πολλά μνημεία. Το κυριότερο από αυτά ήταν ‘‘ο πύργος του Οθέλλου’’,
όπου θεωρείται πως διαδραματίστηκε η τελευταία σκηνή του γνωστού έργου του
Σαίξπηρ. Ο πύργος σώζεται παρά την τουρκική εισβολή μέχρι τις μέρες μας. Άλλα
μνημεία της ήταν ο ναός του Αγίου Νικολάου, οι υπόλοιπες εκκλησίες και το
μοναστήρι του αποστόλου Βαρνάβα, όπου πιστεύεται πως βρίσκεται και ο τάφος του.
Τέλος, η πόλη διέθετε και δύο αρχαιολογικούς χώρους, της προϊστορικής Έγκωμης και της αρχαίας Σαλαμίνας.
Τα
ιστορικά της μνημεία και η ελκυστική παραθαλάσσια τοποθεσία της την κατέστησαν
πόλο έλξης πολλών τουριστών από όλο τον κόσμο και δημοφιλή προορισμό διακοπών.
Η καταστροφή της, επομένως, υπήρξε πληγή για το νησί, τόσο για οικονομικούς όσο
και για πολιτιστικούς λόγους.
2015
Η σημερινή της
κατάσταση
Στην
Αμμόχωστο τίποτα δεν έχει αλλάξει μετά την καταστροφή. Το τοπίο εδώ και τέσσερις δεκαετίες παραμένει το
ίδιο όπως και εκείνη την αποφράδα μέρα.
Όσοι την επισκέπτονται τη χαρακτηρίζουν πόλη-φάντασμα. Τα κτίρια και οι δρόμοι
βρίσκονται στην ίδια κατάσταση όπως τα εγκατέλειψαν οι τρομοκρατημένοι κάτοικοι, πιο φθαρμένα, βέβαια από τη
λεηλασία και το χρόνο.
Το
χειρότερο, όμως, είναι το γεγονός πως είναι έρημα. Η πόλη δεν κατοικείται πια.
Μένουν μόνο τα εγκαταλελειμμένα κτίρια να θυμίζουν τα παλιά μεγαλεία της πόλης,
προκαλώντας ένα πικρό συναίσθημα. Η Αμμόχωστος, λοιπόν, χαρακτηρίζεται ως
πόλη-φάντασμα, επειδή δίνει την αίσθηση στον επισκέπτη πως κάπου εκεί μέσα στα
χαλάσματα, ανάμεσα στους αρουραίους και στα φίδια- τα μόνα ζωντανά πλάσματα της
περιοχής- τριγυρνούν τα φαντάσματα των νεκρών κατοίκων να θρηνούν την κατάντια
της κάποτε σπουδαίας πόλης τους.
Καμία λύση μέχρι τώρα
Το
πιο τραγικό, ωστόσο, είναι πως κανένας δεν φαίνεται να δίνει σημασία. Η πόλη θα
έπρεπε να επιστραφεί στους νόμιμους κατοίκους της. Έχουν, άλλωστε,
πραγματοποιηθεί σημαντικές προσπάθειες από τον ΟΗΕ για να συμβεί αυτό. Η
Τουρκία έχει υποχρεωθεί να παραχωρήσει την Αμμόχωστο στα Ηνωμένα Έθνη, με
ψήφισμα το 1984. Το αγνοεί, ωστόσο, επιδεικτικά.
Νέο
ψήφισμα, που εκδόθηκε το 1992, προβλέπει να τεθεί η πόλη υπό τον έλεγχο
ειρηνευτικής δύναμης. Η Τουρκία, όμως, εξακολουθεί να μη συμβιβάζεται με τις
υποδείξεις αυτές. Έχει, μάλιστα, κατηγορηθεί από τα Ηνωμένα Έθνη πως μόνο
εξαιτίας της δυσχεραίνεται η διαδικασία επίλυσης του προβλήματος.
Ύστερα
από την καταστροφή που προκλήθηκε δε συναινούν καν να διορθώσουν ότι μπορεί να
διασωθεί. Οι άνθρωποι που σκοτώθηκαν δεν είναι δυνατό να επανέλθουν στη ζωή.
Όλοι όσοι έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα δεν πρόκειται να τα ξαναβρούν ότι κι αν
γίνει. Εκείνοι οι οποίοι εγκατέλειψαν κυνηγημένοι τα σπίτια τους, βλέποντας τις
ζωές τους να αλλάζουν δραματικά, δεν μπορούν να αποζημιωθούν. Είναι πλέον πολύ
αργά γι’ αυτούς. Πέρασαν ήδη όλη τους τη ζωή ως πρόσφυγες, μακριά από την πόλη
τους.
Αυτό,
όμως, που μπορεί και θα έπρεπε να γίνει οπωσδήποτε είναι να επιστραφεί η Αμμόχωστος
στα χέρια των Ελληνοκυπρίων. Διότι σε αυτούς ανήκει δικαιωματικά, εκείνοι
υπέφεραν από την καταστροφή της. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα δικαιωθούν οι
επιζώντες της εισβολής, έστω και μετά από τόσα χρόνια. Μόνο με αυτόν τον τρόπο
θα αποκτήσει και πάλι ζωή η Αμμόχωστος, που παρέμεινε για τόσα χρόνια, ή μάλλον
δεκαετίες, μια πόλη-φάντασμα.
Ωστόσο,
η Τουρκία, απρόθυμη να πραγματοποιήσει τα παραπάνω, δε φαίνεται να μετανιώνει
για τις αποτρόπαιες πράξεις της στο παρελθόν. Το αντίθετο, δίνει την εντύπωση
πως τις υποστηρίζει. Μοιάζει να μην την ενοχλεί η τραγική κατάσταση στην οποία
έχει περιέλθει η πόλη.
Πρόταση για δράση
Είναι
απαραίτητο να αναληφθεί δράση σύντομα. Η κατάσταση της πόλης αποτελεί πληγή για
ολόκληρη την Ελλάδα και κυρίως για το ελληνικό τμήμα της Κύπρου. Είναι μία
πληγή που παραμένει ανοιχτή για δεκαετίες. Θυμίζει σε όλους τις θλιβερές
στιγμές που έζησαν οι κάτοικοί της κατά το διωγμό. Παράλληλα, η εικόνα που
δίνει η Αμμόχωστος στους επισκέπτες είναι ντροπιαστική. Είναι απαράδεκτο να
υπάρχει πόλη σε αυτή την κατάσταση στον 21ο αιώνα, στην Ευρώπη της
Ε.Ο.Κ. και σε μία τόσο ευαίσθητη γεωπολιτικά περιοχή.
Η
Αμμόχωστος πρέπει να βγει από τη λήθη στην οποία βρίσκεται και αποκτήσει και
πάλι ζωή. Επίσης, είναι αναγκαίο να επικρατήσει, επιτέλους, ειρήνη σε αυτή την
ταραγμένη περιοχή. Το γεγονός αυτό θα αποτελέσει παράδειγμα για όλες τις χώρες
ή πόλεις, όχι μόνο τις γειτονικές, αλλά
και ολόκληρου του κόσμου, που
αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις.
Τσουρουκίδου
Ελένη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου