Δοκίμιο

Όχι χίλια, κόψε όλο το δάσος      (Hayır bin ağaç, tüm ormanı kes)

          “Οι ευχές ήταν για καλή επιτυχία. Τώρα έρχεται προς την Κύπρο η νηοπομπή με τα αποβατικά και το αρματαγωγό –Ερκίν-. Εκεί, λοιπόν, όλοι ξεκίνησαν να έρχονται προς Κυρήνεια. Από τη Μερσίνη μέχρι την Κυρήνεια υπήρχαν ώρες πολλές, για να έρθουν μονάδες, να ενημερωθούν, να κινηθούν, να λάβουν θέσεις, διότι η Λευκωσία είναι τριανταπέντε χιλιόμετρα μακριά. Έρχονται σε μισή ώρα, μια ώρα, είναι εκεί. Τίποτε, καμιά κίνηση. Έμεινε έτσι. Τρίβαμε τα χέρια μας εμείς έχοντας υπόψη ότι ενημερώνονται όλοι, ότι θα είναι στις θέσεις τους, ότι θα πάθουν τέτοια πανωλεθρία οι Τούρκοι, που θα απαλλαγούμε για δύο τουλάχιστον γενεές. Ειρωνεία”. Άκρως απόρρητο. Υπογραφή: Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης, επικεφαλής των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών στην Κύπρο.

“Κύριε συνταγματάρχα, εάν είχα το δικαίωμα, θα σε έπιανα από τον γιακά, θα σε ταρακούναγα, για να συνεφέρεις τους ανθρώπους στην Αθήνα, διότι κάτι πολύ κακό συμβαίνει”. Υπογραφή: Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης. Αυτά ήταν μερικά από τα λόγια ενός αφανούς Έλληνα ήρωα και γενναίου αξιωματικού, επιφορτισμένου με το τραχύ έργο της συλλογής πληροφοριών στο νησί. Πίστευε, απλώς, στις καλές προθέσεις των ανωτέρων του, τόσο στην υπηρεσία του, την Κ.Υ.Π., όσο και στην κυβέρνηση των συνταγματαρχών. Μόνος του ανάμεσα σε προδότες. Με το ακουστικό του συνδεδεμένο με το τουρκικό στρατηγείο της Μερσίνης και τον χώρο συσκέψεως των Τούρκων επιτελών, ο Έλληνας κατάσκοπος γίνεται δέκτης ευαίσθητων πληροφοριών, τις οποίες, δίχως δεύτερη σκέψη, διαβιβάζει στην Αθήνα. Μέρες πριν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή του Αττίλα, η ελληνική πλευρά ελέω Σημαιοφορίδη γνωρίζει τα πάντα για την προετοιμασία των Τούρκων στη Μερσίνη, καθώς και για τα αποβατικά τους σχέδια.

Η μαρτυρία Σημαιοφορίδη στην επιτροπή της κυπριακής Βουλής για τον φάκελο της Κύπρου θεωρείται βαρύνουσας σημασίας κατάθεση, επειδή ανατρέπει πολλά που έχουν ειπωθεί ως τώρα. Για πρώτη φορά, μετά την επαναλαμβανόμενη τραγωδία του Αττίλα Α’ και Αττίλα Β’, πέφτει άπλετο φως σε άγνωστες πτυχές του ζητήματος και ξεσκεπάζονται ευθύνες επιχειρησιακών παραγόντων που λάμβαναν αποφάσεις για την τύχη του ελληνικού και του κυπριακού λαού. Αδρανή χαρακτήρισαν μερικοί την απαθή στάση των ελληνικών επιτελείων στην Αθήνα και την Κύπρο απέναντι στις εκκλήσεις Σημαιοφορίδη για ενίσχυση της ασφάλειας του νησιού, όπως και απέναντι στην τουρκική πρόκληση και εισβολή. Αδράνεια ή εσκεμμένη ολιγωρία των ιθυνόντων για μια κατάληξη που αγγίζει τα όρια της συνωμοσίας και γιατί όχι της τρέλας;

Συγκλίνουσες με την κατάθεση μαρτυρίες ενισχύουν το πρώτο από τα δύο σενάρια για το Κυπριακό. Το πρώτο σενάριο ήθελε μια Κύπρο διχοτομημένη, βορά και θυσία στους σχεδιασμούς των Αμερικανών όσον αφορά το status quo της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Όπως προκύπτει από διαβαθμισμένα –πλέον αποχαρακτηρισμένα- έγγραφα του Κίσσιγκερ, το κυπριακό ζήτημα θα μπορούσε να λυθεί στη βάση της δημιουργίας μιας διζωνικής ομοσπονδίας στο νησί -κατ’ αναλογία με το σχέδιο Άτσεσον-, πρόβλεψη που καθιστούσε τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ κυρίαρχους στην ευρύτερη περιοχή. Όπως σημειώνεται στα έγγραφα, οι Αμερικανοί προσέβλεπαν στην ταχύτερη δυνατή λύση του Κυπριακού, την ώρα που ο σοβιετικός παράγοντας ενίσχυε τη θέση και τον ρόλο του στη Μέση Ανατολή. Επομένως, το θέμα της Κύπρου εντασσόταν σε ένα εκτεταμένο πλαίσιο επιρροής και διένεξης κορυφαίων δυνάμεων στην περιοχή σε μια ομολογουμένως κρίσιμη περίοδο: την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου. Ενδεδειγμένος για την περαίωση του σχεδίου κρίθηκε ο δικτάτορας Ιωαννίδης, ο οποίος σε συνεργασία με τους Αμερικανούς συναίνεσε να παραδοθεί τμήμα της Κύπρου στους Τούρκους. Στο δεύτερο σενάριο ο ‘’αόρατος’’ δικτάτορας φέρεται να έχει εξαπατηθεί από την αμερικανική κυβέρνηση και το κλιμάκιο της CIA στην Αθήνα. Το περιβάλλον του κάνει λόγο για προτροπές της αμερικανικής πλευράς να ανατρέψει τον Μακάριο, διαβεβαιώσεις για παρεμπόδιση των Τούρκων να εισβάλλουν στην Κύπρο και ανάληψη προσπαθειών, για να ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα. Η υπόθεση αυτή, όμως, ναυαγεί, αν παρακολουθήσει κανείς τις καταθέσεις στην επιτροπή και τα γεγονότα στην εισβολή.

Άπαντες σε Ελλάδα και Κύπρο μιλούν για προδοσία. Δεν ξεχνούν, ωστόσο, πολλοί να αναφερθούν και στον υπονομευτικό ρόλο των Η.Π.Α. “Έξω οι Αμερικάνοι’’ ήταν το σύνθημα που ακουγόταν στις πολυτάραχες διαδηλώσεις. Είναι αλήθεια ότι οι Αμερικανοί έψαχναν τον κατάλληλο ενορχηστρωτή, για να εκτελέσει τα σχέδιά τους αναφορικά με την Κύπρο. Μετά τους “αποτυχημένους” Παπανδρέου και Παπαδόπουλο διατάζεται η άνοδος του Ιωαννίδη, για να κάνει ότι δεν μπόρεσαν οι άλλοι.  Και το ερώτημα παραμένει αναπάντητο: “Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα”;

Οι αποκαλύψεις πιστώνονται κατά βάση στις ενέργειες και έρευνες της κυπριακής Βουλής, την ώρα που οι αρμόδιοι στην Αθήνα σιωπούν συγκαλύπτοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Εκμεταλλευόμενες τη σιωπή και τη συνενοχή, σκιώδεις προσωπικότητες για δεκαετίες κάλυπταν τα ανομήματά τους με τον μανδύα “του άκρως απόρρητου” ή με το πρόσχημα για δήθεν “εθνικά συμφέροντα” που θίγονται. Μάλιστα, πολλοί εξ αυτών με περίσσεια θράσους εμφανίζονται να συγγράφουν παρουσιάζοντας τους εαυτούς τους ως ήρωες του αλυτρωτικού αγώνα των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων για την ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα. Άλλη ειρωνεία…

Πολλοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν άφρονες και παρανοϊκούς κάποιους άλλους. Κάποιους που είχαν την ανδρεία να βγουν φανερά και να μιλήσουν. Κάποιοι κατακεραυνώνουν την Ε.Ο.Κ.Α. και τον Μακάριο. Άλλοι πάλι σιγοψιθυρίζουν τα ονόματα των Σίσκο, Τάσκα και Μπάου. Εν τέλει, τα τείχη πέφτουν από μέσα. Το δηλώνω με το ίδιος ύφος οιωνεί κατάθεσης Σημαιοφορίδη. Και οργίζομαι γιατί τούτο αποτελεί θλιβερό μας προνόμιο. Αιώνες η ίδια καραμέλα. Φταίει ο τάδε και ο δείνα. Ας παραδειγματιστούμε από τις Θερμοπύλες, την Πόλη, την Κύπρο. Φτάνει.

“Και παίρνει εντολή ο Τούρκος Διοικητής του Τάγματος του Μηχανικού να κόψει όλα τα δέντρα, τα πεύκα, που είναι στην παραλία της Μερσίνης, διότι θα χρησιμοποιηθεί σαν χώρος που θα γίνει αποβίβασις δυνάμεων. Απορεί ο Διοικητής του Μηχανικού και λέει”:

-“Μα, εκεί πρέπει να κόψουμε χίλια δένδρα”

-“Όχι χίλια, κόψε όλο το δάσος” (“Hayır bin ağaç, tüm ormanı kes”)

                                                                  Κωνσταντινίδου Σύρου Πανταζήνα